Είναι νησί ηφαιστειογενές, και οι αρχαίοι μύθοι έχουν σχέση με τον τρόπο σχηματισμού του. Ένας από αυτούς μας λέει πως ο Ήφαιστος, ο θεός της Φωτιάς και των αρχαίων σιδεράδων, έπεσε στη Λήμνο όταν ο πατέρας του ο Δίας, θυμωμένος γιατί αυτός είχε πάρει το μέρος της μητέρας του της Ήρας σε έναν από τους φοβερούς καυγάδες του ζεύγους, τον άδραξε και τον πέταξε μακριά από τον Όλυμπο. Εκεί, πάνω στο όρος Μόσυχλον, έφτιαξε το εργαστήρι του. Εκεί θα δημιουργήσει πολλά έξοχα αντικείμενα που του παραγγέλλουν οι θεοί, καθώς και όπλα για μερικούς ανθρώπους. Οι ντόπιοι τον περιέθαλψαν και αυτός, σε αντάλλαγμα, τους δίδαξε την Τέχνη του. Μία από τις κορυφές του νησιού αναφέρθηκε στην αρχαιότητα πως έβγαζε καπνό και φωτιά, προφανώς ηφαίστειο, που, όμως, έμοιαζε πολύ με ένα θεϊκό γιγάντιο καμίνι!
Ένας άλλος σημαντικός μύθος του νησιού αναφέρεται στον Θόαντα τον πρώτο βασιλιά του νησιού. Ο Θόας, γιος του θεού Διόνυσου και της Αριάδνης, παντρεύτηκε τη Μύρινα από την Ιωλκό και απόκτησαν μια κόρη την Υψιπύλη. Στα χρόνια του, οι γυναίκες του νησιού παραμέλησαν τη λατρεία της Αφροδίτης και η θεά τις τιμώρησε με μια ανυπόφορη σωματική δυσοσμία. Οι σύζυγοί τους έφεραν παλλακίδες από την Θράκη κι οι γυναίκες τους για εκδίκηση θανάτωσαν όλον τον ανδρικό πληθυσμό γκρεμίζοντάς τους από το ακρωτήρι Πέτασος. Όταν ο θυμός της Αφροδίτης καταλάγιασε, καταφθάνουν στο γυναικοκρατούμενο νησί οι Αργοναύτες με τον Ιάσονα.
Εδώ στην Ανεμόεσσα Λήμνο η Βασίλισσα Υψιπύλη φιλοξένησε τους Αργοναύτες, και για να τους τιμήσει αθλοθέτησε πλούσια βραβεία, κάνοντας αγώνες προς τιμήν τους και οι πρώτοι Ημίθεοι Πενταθλητές ήταν ο Τελαμώνας, ο Λυγκέας, ο Ζήτης, ο Κάλαϊς και ο Πηλέας. Το πένταθλο από το 708 π.Χ. στη 18η Ολυμπιάδα, έγινε Ολυμπιακό Άθλημα.
Η Λήμνος είναι ένα νησί του βορείου Αιγαίου. Βρίσκεται σε ίση σχεδόν απόσταση από το Άγιον Όρος και τον Ελλήσποντο. Η γεωγραφική του θέση καθόρισε την ιστορική του πορεία από την αχλύ των μυθολογικών χρόνων κι ως σήμερα. Το όνομά του πιθανολογείται ότι είναι προελληνικό και σημαίνει Λευκή, λόγω ίσως του χθαμαλού της εδάφους και της λευκής όψης που παρουσιάζει σ' αυτόν που την προσεγγίζει από την θάλασσα. Για πρώτη φορά το όνομα Λήμνος παρουσιάζεται σε πινακίδες της Πύλου (1200 π.χ) με το εθνικό όνομα Lamniae (δηλ. Λήμνιες γυναίκες).
Κατά τον Welker το όνομα Λήμνος προέρχεται από το λήιον που σημαίνει το σπαρμένο χωράφι. Πράγματι, το μεγαλύτερο τμήμα του εδάφους της είναι καλλιεργήσιμο και στους κλασσικούς χρόνους, ως κληρουχία της Αθήνας ήταν ο σιτοβολώνας της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, αλλά και κατά τους βυζαντινούς χρόνους της χιλιόχρονης Πόλης του Ελληνισμού.
Στο νησί υπάρχουν λείψανα 14 τουλάχιστον νεολιθικών οικισμών με σημαντικότερο αυτόν της Πολιόχνης. Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε επτά πόλεις κτισμένες η μια πάνω στην άλλη, σε διαδοχικές ιστορικές φάσεις από το 4000 π.χ ως το 1500 π.χ με προηγμένο πολιτισμό, όπως αποκαλύπτουν τα ευρήματα.
Εξ' άλλου η αποκάλυψη βουλευτηρίου, του πρώτου ίσως βουλευτηρίου του κόσμου μαρτυρεί ότι η δημοκρατία γεννήθηκε στη Λήμνο. Άλλοι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι του νησιού που ανάγονται στα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασσικά, ελληνιστικά και βυζαντινά χρόνια είναι της Ηφαιστείας και του ιερού της τον Καβειρίου, της Μύρινας και του ιερού της Αρτέμιδας, του Κότσινα.
Τα διάφορα προσωνύμια της Λήμνου, όπως Αμιχθαλόεσσα, Αιθαλία, Vulcania, Σιντηίδα, Δίπολις κ.ά, απηχθούν τη μυθολογική και ιστορική της πορεία. Λόγω της σημαίνουσας γεωγραφικής της θέσης είλκυσε εξαρχής το ειδικό ενδιαφέρον γι' αυτήν των παλιών ανθρώπων. Πρώτος μυθικός βασιλιάς της θεωρείται ο Θόας, γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης, στρατηγός του Ροδάμανθυ της μινωικής Φαιστού.
Σύζυγός του ήταν η Μύρινα, κόρη του Κρηθέα, του βασιλιά της Ιωλκού (Θεσσαλίας). Η κόρη τους Υψιπύλη παντρεύεται τον Ιάσονα, όταν οι Αργοναύτες στάθμευσαν για δυο χρόνια στο νησί, ενώ ταξίδευαν με την Αργώ για την Κολχίδα. Από τον γάμο αυτό γεννήθηκε ο Εύνηος, ο ομηρικός βασιλιάς της Λήμνου , που εμπορεύονταν με τους ήρωες Αχαιούς της Τροίας. Στη Λήμνο αφέθηκε για δώδεκα χρόνια απ' τους συντρόφους του ο Φιλοκτήτης, με την κακοφορμισμένη του πληγή απ' το δάγκωμα του φιδιού του ναού του Απόλλωνα κι από τότε κι ως σήμερα το νησί έγινε ακούσιος τόπος υποδοχής των κουρασμένων και πονεμένων ανθρώπων.
Η Λήμνος τραγουδήθηκε από τον Όμηρο, ο οποίος τη χαρακτηρίζει ως «γαιάων απασέων φιλτάτη». Η θέση του Ηφαίστου , απ' τον μεγάλο ποιητή, ως Θεού της Λήμνου, αφ' ενός μαρτυρεί το ηφαιστειογενές του εδάφους της και αφ' ετέρου το προηγμένο τεχνολογικό της πολιτισμό. Υμνήθηκε από τους τρεις μεγάλους τραγικούς ποιητές, τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη. Πρώτοι κάτοικοί της αναφέρονται οι Σίντιες. Εμφανίζονται στο ιστορικό στερέωμα οι Κάρες, οι Φοίνικες, οι Μινύες, οι Πελασγοί, Τυρρηνοί, οι Αθηναίοι, οι Πέρσες, οι Σπαρτιάτες, οι Μακεδόνες, οι διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Βυζαντινοί, οι Βενετοί, οι Γενουάτες, οι Τούρκοι ως τις 8 Οκτωβρίου 1912 οπότε το νησί λευτερώνεται απ' τον ελληνικό στόλο, (Το πρώτο νησί του Αρχιπελάγους που γνωρίζει το ελευθέριο ελληνικό φως) και συμβάλλει με τη γεωγραφική του παρουσία, ως ορμητήριο του στόλου, στην απελευθέρωση και των άλλων νησιών του Αιγαίου. Συνδέεται με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και ειδικότερα με τις προσπάθειες των συμμάχων να πλήξουν τους Τούρκους στην Καλλίπολη και με την υπογραφή της γνωστής ανακωχής του Μούδρου, ανάμεσα στους συμμάχους και στην ηττημένη Τουρκία, που ουσιαστικά σήμανε το τέλος του πολέμου. Μετά την καταστροφή του 1922 έγινε τόπος υποδοχής και περίθαλψης χιλιάδων πονεμένων προσφύγων από τα χώματα της Ιωνίας.
Ένας άλλος σημαντικός μύθος του νησιού αναφέρεται στον Θόαντα τον πρώτο βασιλιά του νησιού. Ο Θόας, γιος του θεού Διόνυσου και της Αριάδνης, παντρεύτηκε τη Μύρινα από την Ιωλκό και απόκτησαν μια κόρη την Υψιπύλη. Στα χρόνια του, οι γυναίκες του νησιού παραμέλησαν τη λατρεία της Αφροδίτης και η θεά τις τιμώρησε με μια ανυπόφορη σωματική δυσοσμία. Οι σύζυγοί τους έφεραν παλλακίδες από την Θράκη κι οι γυναίκες τους για εκδίκηση θανάτωσαν όλον τον ανδρικό πληθυσμό γκρεμίζοντάς τους από το ακρωτήρι Πέτασος. Όταν ο θυμός της Αφροδίτης καταλάγιασε, καταφθάνουν στο γυναικοκρατούμενο νησί οι Αργοναύτες με τον Ιάσονα.
Εδώ στην Ανεμόεσσα Λήμνο η Βασίλισσα Υψιπύλη φιλοξένησε τους Αργοναύτες, και για να τους τιμήσει αθλοθέτησε πλούσια βραβεία, κάνοντας αγώνες προς τιμήν τους και οι πρώτοι Ημίθεοι Πενταθλητές ήταν ο Τελαμώνας, ο Λυγκέας, ο Ζήτης, ο Κάλαϊς και ο Πηλέας. Το πένταθλο από το 708 π.Χ. στη 18η Ολυμπιάδα, έγινε Ολυμπιακό Άθλημα.
Η Λήμνος είναι ένα νησί του βορείου Αιγαίου. Βρίσκεται σε ίση σχεδόν απόσταση από το Άγιον Όρος και τον Ελλήσποντο. Η γεωγραφική του θέση καθόρισε την ιστορική του πορεία από την αχλύ των μυθολογικών χρόνων κι ως σήμερα. Το όνομά του πιθανολογείται ότι είναι προελληνικό και σημαίνει Λευκή, λόγω ίσως του χθαμαλού της εδάφους και της λευκής όψης που παρουσιάζει σ' αυτόν που την προσεγγίζει από την θάλασσα. Για πρώτη φορά το όνομα Λήμνος παρουσιάζεται σε πινακίδες της Πύλου (1200 π.χ) με το εθνικό όνομα Lamniae (δηλ. Λήμνιες γυναίκες).
Κατά τον Welker το όνομα Λήμνος προέρχεται από το λήιον που σημαίνει το σπαρμένο χωράφι. Πράγματι, το μεγαλύτερο τμήμα του εδάφους της είναι καλλιεργήσιμο και στους κλασσικούς χρόνους, ως κληρουχία της Αθήνας ήταν ο σιτοβολώνας της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, αλλά και κατά τους βυζαντινούς χρόνους της χιλιόχρονης Πόλης του Ελληνισμού.
Στο νησί υπάρχουν λείψανα 14 τουλάχιστον νεολιθικών οικισμών με σημαντικότερο αυτόν της Πολιόχνης. Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε επτά πόλεις κτισμένες η μια πάνω στην άλλη, σε διαδοχικές ιστορικές φάσεις από το 4000 π.χ ως το 1500 π.χ με προηγμένο πολιτισμό, όπως αποκαλύπτουν τα ευρήματα.
Εξ' άλλου η αποκάλυψη βουλευτηρίου, του πρώτου ίσως βουλευτηρίου του κόσμου μαρτυρεί ότι η δημοκρατία γεννήθηκε στη Λήμνο. Άλλοι σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι του νησιού που ανάγονται στα γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασσικά, ελληνιστικά και βυζαντινά χρόνια είναι της Ηφαιστείας και του ιερού της τον Καβειρίου, της Μύρινας και του ιερού της Αρτέμιδας, του Κότσινα.
Τα διάφορα προσωνύμια της Λήμνου, όπως Αμιχθαλόεσσα, Αιθαλία, Vulcania, Σιντηίδα, Δίπολις κ.ά, απηχθούν τη μυθολογική και ιστορική της πορεία. Λόγω της σημαίνουσας γεωγραφικής της θέσης είλκυσε εξαρχής το ειδικό ενδιαφέρον γι' αυτήν των παλιών ανθρώπων. Πρώτος μυθικός βασιλιάς της θεωρείται ο Θόας, γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης, στρατηγός του Ροδάμανθυ της μινωικής Φαιστού.
Σύζυγός του ήταν η Μύρινα, κόρη του Κρηθέα, του βασιλιά της Ιωλκού (Θεσσαλίας). Η κόρη τους Υψιπύλη παντρεύεται τον Ιάσονα, όταν οι Αργοναύτες στάθμευσαν για δυο χρόνια στο νησί, ενώ ταξίδευαν με την Αργώ για την Κολχίδα. Από τον γάμο αυτό γεννήθηκε ο Εύνηος, ο ομηρικός βασιλιάς της Λήμνου , που εμπορεύονταν με τους ήρωες Αχαιούς της Τροίας. Στη Λήμνο αφέθηκε για δώδεκα χρόνια απ' τους συντρόφους του ο Φιλοκτήτης, με την κακοφορμισμένη του πληγή απ' το δάγκωμα του φιδιού του ναού του Απόλλωνα κι από τότε κι ως σήμερα το νησί έγινε ακούσιος τόπος υποδοχής των κουρασμένων και πονεμένων ανθρώπων.
Η Λήμνος τραγουδήθηκε από τον Όμηρο, ο οποίος τη χαρακτηρίζει ως «γαιάων απασέων φιλτάτη». Η θέση του Ηφαίστου , απ' τον μεγάλο ποιητή, ως Θεού της Λήμνου, αφ' ενός μαρτυρεί το ηφαιστειογενές του εδάφους της και αφ' ετέρου το προηγμένο τεχνολογικό της πολιτισμό. Υμνήθηκε από τους τρεις μεγάλους τραγικούς ποιητές, τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη. Πρώτοι κάτοικοί της αναφέρονται οι Σίντιες. Εμφανίζονται στο ιστορικό στερέωμα οι Κάρες, οι Φοίνικες, οι Μινύες, οι Πελασγοί, Τυρρηνοί, οι Αθηναίοι, οι Πέρσες, οι Σπαρτιάτες, οι Μακεδόνες, οι διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Βυζαντινοί, οι Βενετοί, οι Γενουάτες, οι Τούρκοι ως τις 8 Οκτωβρίου 1912 οπότε το νησί λευτερώνεται απ' τον ελληνικό στόλο, (Το πρώτο νησί του Αρχιπελάγους που γνωρίζει το ελευθέριο ελληνικό φως) και συμβάλλει με τη γεωγραφική του παρουσία, ως ορμητήριο του στόλου, στην απελευθέρωση και των άλλων νησιών του Αιγαίου. Συνδέεται με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και ειδικότερα με τις προσπάθειες των συμμάχων να πλήξουν τους Τούρκους στην Καλλίπολη και με την υπογραφή της γνωστής ανακωχής του Μούδρου, ανάμεσα στους συμμάχους και στην ηττημένη Τουρκία, που ουσιαστικά σήμανε το τέλος του πολέμου. Μετά την καταστροφή του 1922 έγινε τόπος υποδοχής και περίθαλψης χιλιάδων πονεμένων προσφύγων από τα χώματα της Ιωνίας.
"Το σιδηρουργείου του Ηφαίστου", έργο του Ντιέγκο Βελάσκεθ
Ο Ήφαιστος στροβιλιζόταν στην ατμόσφαιρα μια ολόκληρη μέρα πριν πέσει στην Λήμνο